Agon Teknik Mühendislik Yangın Sistemleri Taah. Dan. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.
ACİL AYDINLATMA VE YÖNLENDİRME SİSTEMLERİ
ACİL AYDINLATMA VE
YÖNLENDİRME SİSTEMLERİ
Binalardaki can ve mal güvenliğinin en önemli sigortalarından birisi Acil Aydınlatma ve Yönlendirme Sistemleridir. Örneğin bir alışveriş merkezinde deprem nedeniyle şebeke elektriğinin kesilmesi sonrasında canlıların beklenmedik bir anda karanlık bir ortamda kalması mümkündür. Bu acil durum anında kargaşa ve panik yaşanmadan en yakın yoldan insanları dışarıya güvenli bölgeye ulaştırmak için acil aydınlatma ve yönlendirme sistemlerinin tasarımı önem arz etmektedir. Avrupa Birliğine uyum çerçevesinde ülkemizde de 2000 yılında kabul edilen ve projelere adapte edilmesi beklenen standart olan TS EN1838, ne yazık ki hala projelerdeki tasarım ve uygulama noktalarında istenilen seviyelerde uygulanamamaktadır. Ülkemizde önemi ancak yaşanan kötü tecrübelerden sonra anlaşılan konulardan birisi olan acil aydınlatma ve yönlendirme sistemleri bir projenin bütünü incelendiğinde küçük bir maliyete sahip olmakla birlikte gerekli önemi görememektedir.
ACİL AYDINLATMA VE YÖNLENDİRME SİSTEMLERİ
ACİL AYDINLATMA İLE
İLGİLİ STANDARTLAR
Genel bir tanım yapmak gerekirse; herhangi bir sebeple genel aydınlatmayı besleyen şebekenin enerjisi kesildiğinde, işletmedeki aydınlık seviyesini korumak amacıyla aydınlatmaya devam edecek cihazların oluşturduğu sistemin tamamına Acil Aydınlatma Sistemi denir. Ülkemizde ve Avrupa’da acil aydınlatma sistemi ile ilgili uygulanan yönetmelikler aşağıdaki gibidir; EN 50172 Acil Kaçış Aydınlatma Sistemleri, EN 1838 Acil Aydınlatma Uygulamaları, EN 11222 Bakım Bu yönetmeliklerden en önemlisi ve ülkemizde de uygulananı EN 1838 (1999)’dur. EN 1838 standardı bu tip sistemlerinin gerekli olduğu binalarda kullanılacak acil aydınlatma sisteminin sağlaması gereken minimum aydınlatma ihtiyaçlarını tanımlar.
Genel anlamda güvenlik aydınlatması 3 başlık altında toplanır. Bunlar;
– Kaçış yolu aydınlatması,
– Açık alan aydınlatması (Antipanik alan)
– Yüksek riskli çalışma alanı aydınlatmasıdır.
EN1838 uygulamaya başladıktan sonra ortaya çıkan en büyük eksik konu ise sistemin çalışırlığı ve güvenirliğinin takibi oldu. Bakım konusundaki eksikler ve olması gerekenler, yayınlanan standartlar ile giderildi. Bu sayede acil aydınlatma sistemi devreye alındıktan sonra sistemin ve cihazların çalışmasının sürekli olarak kontrolünün sağlanmasının ve raporlanmasının sağlanması yolunda önemli bir mesafe kat edilmiş oldu.
Yönetmeliğe göre;
– Bütün yangın deprem vb. acil durum kaçış yollarının ve kaçış merdivenlerinin aydınlatılması yangın yönetmeliğine göre şarttır.
– Acil yönlendirme ve aydınlatma sistemleri yangın sırasında insanların bütün kaçış yollarında, toplanma için kullanılan yerlerde, yürüyen merdiven ve asansörlerde, yüksek risk taşıyan hareketli makineler ve kimyevi maddeler bulunan atölye ve laboratuvarlarda, jeneratör ve elektrik dağıtımı yapılan odalarda, yangın pompa istasyonlarında, kapalı otoparklarda, ilk yardım ve emniyet ekipmanlarının bulunduğu mekanlarda, yangın uyarı butonlarının ve yangın dolaplarının bulunduğu bölümlerde acil yönlendirme ve aydınlatma sistemlerinin kullanılması şarttır.
– Yönlendirme işaretleri yerden 200 cm – 240 cm yüksekliğe yerleştirilmelidir.
– Acil durum aydınlatmasının normal aydınlatmanın kesilmesi durumunda en az 60 dakika süreyle devreye girmesi zorunludur.
– Acil durum çalışma süresinin kullanıcı yükü 200’den fazla olduğu durumlarda en az 120 dakika olması gerekmektedir.
– Acil kaçış yolları üzerinde aydınlatma sistemi seçimi ve yerleştirmesi, tabanlarda, döşemelerde ve yürüme yüzeylerinde, kaçış yolunun merkez hattı üzerindeki herhangi bir noktada acil durum aydınlatma seviyesi en az 1 lux olacak şekilde yapılmalıdır. Acil durum çalışma süresi sonunda bu aydınlatma seviyesinin herhangi bir noktada 0.5 lux’den daha düşük bir seviyeye düşmemesi gerekmektedir. En yüksek ve en düşük aydınlatma seviyesine sahip noktalar arasındaki aydınlatma seviyesi oranı 1/40’dan fazla olamaz.
– Birinci ve ikinci derecede deprem bölgesi olan yerlerde, acil durum kaçış koridorları ve merdivenlerindeki aydınlatmanın, kendi başlarına çalışabilen bataryalı acil aydınlatma armatürleriyle sağlanması gerekir.
– Acil durum halinde bina içerisindeki her bir noktadan planlanan çıkış yolu bina içindekilere gösterilmek üzere acil durum çıkış işaretlerinin yerleştirilmesi şarttır.
– İnsanların kaçış yollarında yönlendirme işaretleri dışında, kaçış yönü ile ilgili tereddüt ve karışıklık yaratabilecek hiçbir ışıklı işaret veya nesne bulundurulamaz.
– Acil yönlendirme işaretleri; yeşil zemin üzerine beyaz olarak, ilgili yönetmelik ve standartlara uygun sembolleri ve normal zamanlarda kullanılacak çıkışlar için “ÇIKIŞ”, acil durumlarda kullanılacak çıkışlar için ise, “ACİL ÇIKIŞ” yazısını ihtiva eder. Yönlendirme işaretlerinin her noktadan görülebilecek şekilde ve işaret yüksekliği 15 cm’den az olmamak üzere, azami görülebilirlik uzaklığı; dışarıdan veya kenarından aydınlatılan yönlendirme işaretleri için işaret boyut yüksekliğinin 100 katına, içeriden ve arkasından aydınlatılan işaretlere sahip acil durum yönlendirme üniteleri için işaret boyut yüksekliğinin 200 katına eşit olan uzaklık olması gerekir. Bu uzaklıktan daha uzak noktalardan erişim için gerektiği kadar yönlendirme işareti ilave edilir.
– Acil durum yönlendirme işaretlerinin hem normal aydınlatma ve hem de acil durum aydınlatma hallerinde kaçış yolu üzerinde bütün erişim noktalarından görülebilir olması gerekmektedir. Dışarıdan aydınlatılan acil durum yönlendirme işaretleri aydınlatmasının, görülebilen bütün doğrultularda en az 2 cd/m² olması ve en az 0.5 değerinde bir kontrast oranına sahip bulunması şarttır.
– Kaçış yollarında yönlendirme işaretleri dışında, kaçış yönü ile ilgili tereddüt ve karışıklık yaratabilecek hiçbir ışıklı işaret veya nesne bulundurulamaz.
Genel anlamda güvenlik aydınlatması 3 başlık altında toplanır. Bunlar;
– Kaçış yolu aydınlatması,
– Açık alan aydınlatması (Antipanik alan)
– Yüksek riskli çalışma alanı aydınlatmasıdır.
EN1838 uygulamaya başladıktan sonra ortaya çıkan en büyük eksik konu ise sistemin çalışırlığı ve güvenirliğinin takibi oldu. Bakım konusundaki eksikler ve olması gerekenler, yayınlanan standartlar ile giderildi. Bu sayede acil aydınlatma sistemi devreye alındıktan sonra sistemin ve cihazların çalışmasının sürekli olarak kontrolünün sağlanmasının ve raporlanmasının sağlanması yolunda önemli bir mesafe kat edilmiş oldu.
Yönetmeliğe göre;
– Bütün yangın deprem vb. acil durum kaçış yollarının ve kaçış merdivenlerinin aydınlatılması yangın yönetmeliğine göre şarttır.
– Acil yönlendirme ve aydınlatma sistemleri yangın sırasında insanların bütün kaçış yollarında, toplanma için kullanılan yerlerde, yürüyen merdiven ve asansörlerde, yüksek risk taşıyan hareketli makineler ve kimyevi maddeler bulunan atölye ve laboratuvarlarda, jeneratör ve elektrik dağıtımı yapılan odalarda, yangın pompa istasyonlarında, kapalı otoparklarda, ilk yardım ve emniyet ekipmanlarının bulunduğu mekanlarda, yangın uyarı butonlarının ve yangın dolaplarının bulunduğu bölümlerde acil yönlendirme ve aydınlatma sistemlerinin kullanılması şarttır.
– Yönlendirme işaretleri yerden 200 cm – 240 cm yüksekliğe yerleştirilmelidir.
– Acil durum aydınlatmasının normal aydınlatmanın kesilmesi durumunda en az 60 dakika süreyle devreye girmesi zorunludur.
– Acil durum çalışma süresinin kullanıcı yükü 200’den fazla olduğu durumlarda en az 120 dakika olması gerekmektedir.
– Acil kaçış yolları üzerinde aydınlatma sistemi seçimi ve yerleştirmesi, tabanlarda, döşemelerde ve yürüme yüzeylerinde, kaçış yolunun merkez hattı üzerindeki herhangi bir noktada acil durum aydınlatma seviyesi en az 1 lux olacak şekilde yapılmalıdır. Acil durum çalışma süresi sonunda bu aydınlatma seviyesinin herhangi bir noktada 0.5 lux’den daha düşük bir seviyeye düşmemesi gerekmektedir. En yüksek ve en düşük aydınlatma seviyesine sahip noktalar arasındaki aydınlatma seviyesi oranı 1/40’dan fazla olamaz.
– Birinci ve ikinci derecede deprem bölgesi olan yerlerde, acil durum kaçış koridorları ve merdivenlerindeki aydınlatmanın, kendi başlarına çalışabilen bataryalı acil aydınlatma armatürleriyle sağlanması gerekir.
– Acil durum halinde bina içerisindeki her bir noktadan planlanan çıkış yolu bina içindekilere gösterilmek üzere acil durum çıkış işaretlerinin yerleştirilmesi şarttır.
– İnsanların kaçış yollarında yönlendirme işaretleri dışında, kaçış yönü ile ilgili tereddüt ve karışıklık yaratabilecek hiçbir ışıklı işaret veya nesne bulundurulamaz.
– Acil yönlendirme işaretleri; yeşil zemin üzerine beyaz olarak, ilgili yönetmelik ve standartlara uygun sembolleri ve normal zamanlarda kullanılacak çıkışlar için “ÇIKIŞ”, acil durumlarda kullanılacak çıkışlar için ise, “ACİL ÇIKIŞ” yazısını ihtiva eder. Yönlendirme işaretlerinin her noktadan görülebilecek şekilde ve işaret yüksekliği 15 cm’den az olmamak üzere, azami görülebilirlik uzaklığı; dışarıdan veya kenarından aydınlatılan yönlendirme işaretleri için işaret boyut yüksekliğinin 100 katına, içeriden ve arkasından aydınlatılan işaretlere sahip acil durum yönlendirme üniteleri için işaret boyut yüksekliğinin 200 katına eşit olan uzaklık olması gerekir. Bu uzaklıktan daha uzak noktalardan erişim için gerektiği kadar yönlendirme işareti ilave edilir.
– Acil durum yönlendirme işaretlerinin hem normal aydınlatma ve hem de acil durum aydınlatma hallerinde kaçış yolu üzerinde bütün erişim noktalarından görülebilir olması gerekmektedir. Dışarıdan aydınlatılan acil durum yönlendirme işaretleri aydınlatmasının, görülebilen bütün doğrultularda en az 2 cd/m² olması ve en az 0.5 değerinde bir kontrast oranına sahip bulunması şarttır.
– Kaçış yollarında yönlendirme işaretleri dışında, kaçış yönü ile ilgili tereddüt ve karışıklık yaratabilecek hiçbir ışıklı işaret veya nesne bulundurulamaz.